Kant’ın Ödevinden Ders Çıkarılmalı mı?
Geçtiğimiz 150-200 yıl öncesine değin "hayat"ın nasıl yaşanması, neyin nasıl yapılması ve içtimai iklimin hangi aşamalara göre belirlenmesi ile ilgili bütün meselelerin "referans"ı din idi. Ahlak temellendirmesi aleni şekilde din üzerinden yapılırken Avrupa'nın döneminin "modernist" dindarlarının öncülüğünde farkında olarak yahut olmayarak din, içtimai hayattan tecrit edildi ve herkes kendi inancı ile baş başa bırakıldı. Yerineyse profan bir söylem getirildi. Dinin belki de en mühim kaidelerinden olan "ahlak" bir süre başıboş kaldı. Ancak bu böyle gitmezdi, dine de dönmek bilime uygun düşmezdi. O zaman yerine ne koymalıydı? Kant, modern Avrupa'ya bir öneri sundu ve adına "ödev ahlakı" dendi. Avrupa'ya yaptığım çeşitli seyahatlerde dikkatimi çeken belirgin üç şeyden söz edebilirim: Temizlik, donukluk ve disiplin. Klasik anlatı haline gelen "yaya yolunda" bir km öteden duran araçlar, yere çöp atmamay...